در کتاب «تاریخ انقلاب اسلامی در چهارمحال و بختیاری» تولید حوزه هنری این استان، خاطراتی از قيام خونین 17 شهريور 1357 و بازتاب آن در چهارمحال و بختیاری نقل شده است.
به گزارش روابط عمومی حوزه هنری چهارمحال و بختیاری، کتاب «تاریخ انقلاب اسلامی در چهارمحال و بختیاری» نوشته قاسم فتاحی و داراب ظفریان در سال 1398 از سوی حوزه هنری استان منتشر شده است. این کتاب در دو جلد و یک هزار صفحه کلیاتی در خصوص شناخت منطقه چهارمحال و بختیاری از ابتدا تا عصر صفویه، چهارمحال و بختیاری از صفویه تا تشکیل حکومت پهلوی، چهارمحال و بختیاری در دوران پهلوی اول و دوم، چهارمحال و بختیاری و نهضت اسلامی امام خمینی (ره)، چهارمحال و بختیاری در سال های مبارزه با رژیم شاهنشاهی و چهارمحال و بختیاری در پیروزی انقلاب اسلامی می پردازد.
مطلب زیر نقلی از جلد دوم این کتاب درباره قیام 17 شهریور است که با هم می خوانیم.
17 شهريور سال 1357 يكى از روزهاى مهم و سرنوشت ساز در تاريخ انقلاب ايران است. در اين روز كه خونين ترين روز در جريان مبارزات انقلابى مردم ايران عليه حكومت پهلوى بود، اتفاقاتى رقم خورد كه تا حد زيادى سرنوشت رژيم شاه را تعيين كرد. به نوشته بخش انگليسى روزنامه لوموند، «آنچه كه روزها بود با وحشت در انتظارش بوديم فرا رسيد، تهران و يازده شهر ديگر صبح روز جمعه هشتم سپتامبر [17 شهريور] چشم خود را بر روى حكومت نظامى باز كرد. به دنبال انعكاس موفقيت تظاهرات دوشنبه 4 سپتامبر [13 شهريور] و پيروزى واقعى سازمان دهندگان راهپيمايى طولانى هفتم سپتامبر [1۶ شهريور] كه محافظهكارترين ناظران، شركت كنندگان در اين تظاهرات را يك و نيم ميليون رقم زدند، گرد هم جمع كنند. حكومت مجبور بود از خود عكس العملى نشان دهد و گرنه آبرويش مىرفت. دولت، حكومت نظامى را صبح روز جمعه اعلام كرد... روز جمعه صبح وسايل نقليه سنگين نظامى در شاهراهها و نقاط حساس پايتخت مستقر شده سربازان كلاهخود بر سر اسلحههاى خودكار خود را بسوى رهگذران نشانه گرفتند، آنچنان كه گويى مصمم به شليك هستند - شب قبل از روز جمعه تعداد قابل ملاحظهاى از سربازان عملاً تمام قسمتهاى ميدان ژاله را با تجهيزات كامل محاصره كرده بودند. اين ميدان [ميدان ژاله] اخيرا به يادبود حادثه خونين آخر ماه رمضان ميدان شهدا ناميده مىشود. قرار بود در همين ميدان برنامه روز جمعه هشت سپتامبر [17 شهريور] انجام شود. با وجود برقرارى حكومت نظامى بيش از پنج هزار نفر تظاهر كننده صبح زود روز جمعه در مقابل سربازان جمع شده بودند، در حالى كه سينههايشان را شجاعانه بر روى گلولهها و توپ و تانك باز كرده بودند. صداى تيراندازىها از منطقهاى شنيده شد كه وسايل تسليحاتى راه را سد كرده بودند و اجازه ورود به هيچ كس نمىدادند.
تظاهرات روز 4 سپتامبر [13 شهريور، عيد فطر] كه در تاريخ ايران بىنظير بوده رژيم را لرزاند. تظاهرات روز 7 سپتامبر [پنجشنبه 16 شهريور] سيلى محكمى به صورت شاه بود. امپراتور روز قبل به مسئولين قانون و نظم امر كرده بود كه از همه قدرت ممكن براى جلوگيرى از میتینگهاى غير قانونى استفاده كنند.»
خبرنگار روزنامه گاردين نيز گزارش مىدهد: «فاجعه درست در ساعت 20/9 دقيقه روز جمعه در ميدان ژاله اتفاق افتاد، سربازان به سوى جمعيتى حدود پنج هزار نفر از زن و مرد و جوان كه معترض به رژيم شاه بودند آتش گشودند. براى رژيم ايران اين يك شانس بزرگ است كه تظاهر كنندگان معمولاً غير مسلح هستند، در آن روز هم تظاهر كنندگان بر روى آسفالت خيابان با آرامش بسيار نشسته بودند و شايد باور نكردنى باشد كه عدهاى از وضع حكومت نظامى كه فقط در دو ساعت قبل شروع شده بود، بىخبر بودند. »
بنابراین تنها چهار روز پس از عيد فطر بود كه يكى از نقاط عطف تاريخ انقلاب اسلامى، يعنى قتل عام تظاهر كنندگان تهرانى در 17 شهريور در ميدان ژاله تهران به وقوع پيوست. بر اساس گزارش ساواك، بازاريان بروجن براى محكوم كردن اين اقدام رژيم، به تبعيت از بازاريان شهرهاى همجوار اصفهان و شهرضا به تعطيلى يك روزه مغازههاى خود اقدام كردند و بدين وسيله نفرت خود را از اعمال رژيم ابراز كردند.
در شهریور ۵۷ همچنین شاهد واکنش های مردمی به شهادت «سید علی اندرزگو» در استان هستیم. سيد على اندرزگو مشهور به «شيخ عباس تهرانى» از اعضاى هيأتهاى مؤتلفه اسلامى و از مبارزين فعال عليه حكومت پهلوى، كه از سال 43 و به اتهام مشاركت در ترور «حسنعلى منصور» نخست وزير وقت، تحت تعقيب قرار داشت، پس از 16 سال زندگى و مبارزه مخفى در شهريور 57، با رگبار مسلسل مأمورين ساواك به شهادت رسيد. اين موضوع باعث واكنشهاى ضد رژيم در نقاط مختلف كشور گرديد. بر اساس گزارش سرگرد خرسندى فرمانده «هنگ ژاندارمرى شهركرد ركن 2» به «فرماندهى ناحيه ژاندارمرى اصفهان ركن 2»، «... در مورخه 19/6/2537 به وسيله مأمورين ستاد هنگ تعداد هشت برگ اعلاميه مضره به عنوان شهادت على اندرزگو (شيخ عباس تهرانى) در پارك رضاشاه كبير [ملت] واقع در شمال شهركرد پيدا مىنمايند...»
مسعود معتمدی از فعالان سیاسی، فرهنگی استان در دهه ۵۰ در مورد ارتباطات نیروهای انقلابی استان و آغاز فعالیت های علنی مردمی علیه حکومت پهلوی می گوید: «... قبل از اين كه در شهركرد خبرى باشد ما براى تظاهرات به تهران مىرفتيم در آن زمان ما خط و خطوط خاصى نداشتيم با دانشجويان و اساتيد و گروههاى فدايى و مجاهدين مىرفتيم، و شعارها را با خودمان به شهركرد مىآورديم. در 17 شهريور 57 سياوش كسرايى شعر «ژاله خون شد...» را گفت و ما آن را به شهركرد آورديم. رحمن استكى از دوستان صميمى من در سالهاى 49 و 50 بود و من مجله مكتب اسلام را مشترك شدم. مكتب اسلام را آقاى سجادى در مغازهاش توزيع مىكرد. دوستى ما ادامه داشت تا زمانى كه من پان ايرانيست شدم و دفتر حزب را در شهركرد داير كردم. ديگر روابط من و رحمن زاويه گرفت.»
به گفته احمدرضا بسیج، «اولین شعارها را در این ایام[شهریور ۵۷] من و محمدعلی صادقی با ماژیک روی دیوار خانه آقای پایدار نوشتیم.»
در دهه پایانی شهریور فعالیت های انقلابی در مناطق مختلف استان هم چنان با شور و حرارت بسیار دنیال می شد. ساواك استان در تاریخ 22 شهريور،57 با ارسال گزارشى به اداره كل سوم ساواك كشور، با نقل قول از اظهارات «مصطفى توفيقيان» مسئول امور تربيتى شهرستان بروجن مبنى بر اين كه قرار است در روز 15 شهريور 57 تظاهرات عظيمى در بروجن برپا گردد. پيشبينىها و مراقبتهاى لازم را به عمل آورد، و برابر اعلام ساواك بروجن، «ساعت 18 روز مذكور حدود 150 نفر پس از بازگشت از مراسم ترحيم از گورستان ابتدا مبادرت به شعار جاويد شاه و سپس شعارى عليه دولت نموده كه با مشاهده مأمورين متفرق گرديده اند... »
بر اساس گزارش ساواك استان در تاريخ 22 شهريور 57، دو نفر از اهالى فارسان به نامهاى «عبدالرحيم اميريان» و «رضا قلى اميرى»، «...تحت تأثير عوامل مخالف قرار گرفته و در بعضى مواقع اظهاراتى عليه قانون اساسى و سلطنت مشروطه بيان مى کند... »
همچنین در 25 شهريور 57، ساواك استان با ارسال يك برگ خبر به فرماندهى ژاندارمرى شهركرد از انجام تبليغات شبانه عليه رژيم شاه در روستاهاى بخش كيار گزارش مىدهد:
«برابر اطلاعات واصله هر شب از ساعت 20 تا 21 چهار دستگاه اتومبيل (ژيان، نيسان، تويوتا، لندور) كه روى آنها بلندگو نصب شده در قراء سرتشنيز، خيرآباد، موسىآباد، خراجى ضمن تبليغات سوء اهالى را دعوت به اخلال و اغتشاش مى کند.».
انتهای پیام/
نظر شما